Đình Khuê Bắc
Đình Khuê Bắc hiện nằm sát chân núi Kim Sơn trong quần thể khu di tích danh thắng Ngũ Hành Sơn, thuộc phường Hòa Hải, quận Ngũ Hành Sơn. Nơi đây cũng là mảnh đất mà các nền văn hóa (Sa Huỳnh, Chăm Pa, Việt) nối tiếp nhau phát triển.
Theo nhân dân địa phương cho biết, trong lịch sử nhân dân trong làng đã nhiều lần dựng đình. Đến đời vua Đồng Khánh (1885 – 1888), đình được xây lại bằng gạch, đá. Đình Khuê Bắc được xây quay về hướng Tây Bắc, phía trước đình là sông Cổ Cò, với cấu trúc 5 gian, 4 mái. Đình có chiều dài 14,37m, chiều rộng 10,65m, trên khuôn viên 8.687m2. Trước đình là bình phong được xây bằng gạch, đá hộc dày 35cm. Toàn bộ tường đình được xây bằng gạch, dày từ 30-40cm, mái lợp ngói âm dương. Phần tiền đình được xây theo kiểu vòm cuốn. hai cửa hai bên là lối vào hai lầu chiêng, trống. Trước kia, đình có hai con rồng chầu bằng đá cùng với 12 cây thị được trồng hai bên đình. Phía trên cửa giữa có bốn chữ Hán ghép bằng sứ nhưng đã mất nhiều nét, hai bên trang trí cành đào có hai trái. Cửa chính giữa có hai câu đối hai bên cũng được ghép sành sứ, nhưng các chữ này đều mất nhiều nét nên khó đọc. Trên mí các cửa đình đều được trang trí hoa văn lá cúc dây. Phần mái của hai lầu chiêng, trống được xây nhô cao hơn, với bốn góc được uốn cong. Hậu tẩm là ban thờ chính, thờ Thành hoàng bổn xứ. Tả ban, hữu ban thờ các vị tiền bối có công.
Trước năm 1945, đình Khuê Bắc là nơi liên lạc, hội họp của các cán bộ cách mạng. Trong Cách mạng tháng Tám, đình Khuê Bắc là địa điểm tập hợp lực lượng quần chúng đi cướp chính quyền. Khi phong trào “Bình dân học vụ” được phát động, đình làng cũng là nơi tổ chức các lớp học. Đình còn là địa điểm tổ chức quyên góp của “Tuần lễ vàng”, “Tuần lễ đồng” với sự tham gia, đóng góp tích cực của nhân dân trong làng. Trong kháng chiến chống Mỹ, đình Khuê Bắc đã bị địch tàn phá nặng nề. Mặc dù vậy, từ những gì còn lại của ngôi đình, chúng ta vẫn có thể hình dung được sự bề thế, hoành tráng và tôn nghiêm của một ngôi đình nằm ở một vùng đất thiêng với truyền thống văn hóa hàng ngàn năm.
Ngày trước, nhân dân Khuê Bắc thường tổ chức lễ tế xuân vào ngày 20 tháng 3 âm lịch tại đình làng. Đây là lễ tế chính lớn nhất trong năm. Trong lễ tế này, dân làng còn tổ chức lễ rước long chu với mong muốn mang lại mọi điều tốt lành cho dân làng.
Hiện nay, trong khuôn viên vườn đình còn có di chỉ khảo cổ học thời kỳ Văn hóa Sa Huỳnh tiền Chăm Pa.
Đình Khuê Bắc được công nhận là Di tích Lịch sử – văn hoá cấp thành phố tại Quyết định số 9726/QĐ-UBND ngày 14/12/2010 của Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng.
Nguồn : Sưu tầm