Lễ hội rước mục đồng

Lễ hội rước Mục Đồng là lễ hội truyền thống lớn dành cho trẻ chăn trâu được tổ chức ở làng Phong Lệ, thành phố Đà Nẵng.

1. Giới thiệu đôi nét về lễ hội rước Mục Đồng

1.1 Nguồn gốc lễ hội rước Mục Đồng

Chuyện kể rằng, làng Phong Lệ từ xa xưa có một cồn cỏ ngay giữa cánh đồng. Ngày nọ, có một bác nông dân xua đàn vịt lên cồn thì bỗng dưng chân vịt bị dính chặt xuống đất như thể bị một bàn tay vô hình nào đó níu chặt lại. Thấy hiện tượng lạ, dân làng cho rằng đây là do có thần linh “cư ngụ", nên chẳng ai dám bén mảng đến gần. Cũng từ đó, cồn cỏ được gọi là cồn Thần. 

Lễ hội rước Mục Đồng chính là lễ hội dành cho những đứa trẻ chăn trâu (Nguồn: Sưu tầm)

Không lâu sau đó, có một đàn trâu trong làng tình cờ chạy lạc lên cồn, đám trẻ chăn trâu đến tìm nhưng kỳ lạ thay cả người và trâu đều không gặp bất trắc gì. Từ đó, tin đồn dần lan ra, người ta cho rằng chỉ có trẻ em chăn trâu mới lại gần cồn Thần được. Nơi đây dần trở thành địa điểm tụ tập của đám trẻ con trong làng mỗi lần đi chăn trâu. Xóm cồn nhỏ về sau cũng được gọi là xóm Đồng. 

Trải qua bao thế hệ, dần dần hình thành một lễ hội dành riêng cho những trẻ em chăn trâu, gọi là Lễ hội rước Mục Đồng.

1.2 Lễ hội rước Mục Đồng được tổ chức khi nào?

Lễ hội rước Mục Đồng được tổ chức vào hai ngày cuối cùng của tháng 3 âm lịch, là thời điểm vụ mùa đã xong, người dân bắt đầu tất bật, rộn ràng chuẩn bị cho lễ hội. 

Trước đây cứ 3 năm một lần làng sẽ lại tổ chức lễ hội Mục Đồng. Sau này, giãn dần ra thành 6 năm, rồi cuối cùng là 12 năm. Năm 2007 là năm đầu tiên sau hơn 70 năm vắng bóng, lễ rước Mục Đồng được bà con 17 họ tộc làng Phong Lệ tự quyên góp tiền cùng với sự hỗ trợ của Hội văn nghệ dân gian thành phố Đà Nẵng nhằm phục dựng lại nét đẹp văn hóa mà tổ tiên để lại.

Năm 2010, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đà Nẵng phối hợp với làng Phong Lệ tổ chức lễ hội lần thứ hai đã để lại cho du khách tham quan rất nhiều ấn tượng sâu sắc về một lễ hội đậm chất nhân văn dành riêng cho trẻ em chăn trâu, tạo điều kiện khôi phục và phát huy nét đẹp văn hóa, truyền thống của dân tộc. 

Lễ hội rước Mục Đồng thu hút nhiều khách du lịch (Nguồn: Sưu tầm)

2. Ý nghĩa lễ hội rước Mục Đồng

Lễ hội rước Mục Đồng ra đời với ý nghĩa cầu mong thần linh phù hộ cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu để cuộc sống dân làng được ấm no. Đến với làng Phong Lệ vào những ngày lễ hội, du khách sẽ được chiêm ngưỡng rất nhiều hiện vật, linh vật được người dân chuẩn bị từ trước gửi gắm những ước nguyện dâng lên các thần linh. Đặc biệt, đây còn là lễ hội Mục Đồng nên du khách còn được bắt gặp những cậu bé, cô bé trong trang phục chăn trâu thời xa xưa, đang đùa nghịch trên cánh đồng.

Trẻ em làng Lệ Phong hoá thân thành các mục đồng (Nguồn: Sưu tầm)

3. Hai nghi thức lễ chính tại lễ hội rước Mục Đồng

Đến hẹn lại lên, người dân trong làng tất bật chuẩn bị cho lễ hội Mục Đồng. Ngoài những lá cờ nhỏ của mục đồng còn có những cây “đại kỳ" của 17 chư phái tộc. Những cây cờ này có cán lớn bằng tre dài đến 5m, treo các vật biểu tượng cho tứ linh gồm: lân, long, quy, phụng và tứ nghệ gồm: sĩ, nông, công, thương nhưng nhiều nhất vẫn là cuốc, cày, bừa, dừng,... 

Những cây đại kỳ độc đáo của người dân làng Phong Lệ (Nguồn: Sưu tầm)

Các họ tộc đều muốn nhận được giải nên rất tỉ mẩn, sáng tạo qua các hình tượng bằng gỗ cực kỳ công phu. Tất cả các khâu chuẩn bị đều được người dân trong làng thực hiện cẩn thận để sẵn sàng cho 2 nghi lễ chính sắp diễn ra là: lễ dạo đồng, lễ rước Thần Nông về đình.

3.1 Lễ dạo đồng

Nghi thức đầu tiên là lễ dạo đồng được bắt đầu từ chiều ngày 29/3 âm lịch. Đây cũng là khoảng thời gian để những người con xa quê trở về đông đủ. Các mục đồng sẽ cầm cờ dạo quanh cánh đồng hô vang cầu cho một năm sắp tới mùa màng được bội thu.

3.2 Lễ rước Thần Nông về đình

Lễ rước Thần Nông về đình chính thức diễn ra vào sáng ngày 30/3 âm lịch. Từ sáng sớm tất cả các chức sắc trong làng, các mục đồng, cùng toàn thể bà con đã có mặt đông đủ để chuẩn bị cho lễ rước. Đi đầu đám rước là đội cờ, cờ lễ hội, tiếp theo là đội mục đồng cầm giáo mác hai bên, sau đó là kiệu thần, cờ mục đồng, cờ của các chư phái tộc cùng lồng đèn. 

Đoàn người rước kiệu đầy uy nghiêm trong tiếng trống chiêng rộn ràng (Nguồn: Sưu tầm)

Đến Cồn Thần, vị chánh bái làm lễ, xin Thần Nông giáng hạ để rước về đình an vị, tế lễ. Sau đó, 4 thanh niên khỏe mạnh trong làng được giao nhiệm vụ khiêng kiệu rước Thần về làng. Kiệu rước Thần là loại kiệu có 4 mái trang trí 4 giao lá, rèm được giăng hoa kết đằng vừa rực rỡ lại vừa uy nghiêm. Trên suốt quãng đường, âm thanh của nhạc lễ, trống chiêng vang lên rộn rã.

Khi về đến đình Thần Nông, vị chủ bái sẽ làm lễ an vị thần, các chư phái tộc thay nhau vào dâng hương. Tiếp đó, tại đình làng lễ tế Thần Nông được tiến hành. Trong hương khói nghi ngút, các nghi lễ truyền thống được tiến hành. Sau khi lễ tế kết thúc, các lễ vật trên bàn thờ sẽ được hạ xuống, phân phát cho mọi người cùng hưởng lộc.

4. Phần hội lễ rước Mục Đồng với nhiều hoạt động hấp dẫn

Trong mỗi lễ hội, bên cạnh phần lễ không thể thiếu được phần hội với rất nhiều hoạt động vui chơi sôi động thu hút đông đảo người dân tham gia. Phần hội của lễ hội Mục Đồng cũng diễn ra với rất nhiều hoạt động hấp dẫn.

Các trò chơi dân gian của những đứa trẻ mục đồng như: rồng rắn lên mây, đánh cụm, cờ gánh, đấu vật, đẩy cây, kéo co, đập om, chơi ô làng,... được các trẻ em trong làng Phong Lệ tham gia rất nhiệt tình trong bầu không khí tươi vui, náo nhiệt.

Các trò chơi dân gian diễn ra rất sôi động trong lễ hội (Nguồn: Sưu tầm)

Đặc biệt tối ngày 20/3 âm lịch, hội tổ chức hát mục đồng và hát tuồng ở sân Nhà thờ Tiên Hiền. Mục đích của đêm hát nhằm tạ ơn Thần Nông, và các vị thần đã về làng, phù hộ cho dân làng được ấm no, mùa màng tươi tốt. Đồng thời tạo cơ hội cho dân làng được thưởng thức một đêm hát tuồng giải trí sau khoảng thời gian vất vả với công việc đồng áng. Hòa mình cùng tiếng hát tuồng, tiếng trống chiêng sôi động dưới ánh lửa đuốc bập bùng là trải nghiệm thú vị hiếm đâu có được. 

Lễ hội rước Mục Đồng tuy bình dị nhưng mang đậm nét đẹp văn hoá và niềm tin tâm linh của không chỉ người dân Đà Nẵng mà còn là nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam. Nếu bạn có dịp ghé thăm thành phố biển xinh đẹp này vào tháng 3 âm lịch thì đừng bỏ qua cơ hội trải nghiệm lễ hội Mục Đồng độc đáo này nhé!